Ψυχολογία

Τα οφέλη της άσκησης στην σωματική και την ψυχική υγεία

Είναι πρωταρχικής σημασίας ανάγκη να ληφθούν μέτρα από την πλευρά των επαγγελματιών της φυσικής αγωγής, από το κράτος, από τους γονείς, αλλά, και από εμάς τους ίδιους προκειμένου να εντάξουμε την γυμναστική στο πρόγραμμα μας.  Επίσης, θα πρέπει να ενισχυθούν οι γνωστικοί μας παράγοντες ώστε να μπορούμε να αναγνωρίζουμε και να κατανοούμε τα οφέλη της άσκησης, σε μακροπρόθεσμο επίπεδο.  Σε διαφορετική περίπτωση το κέρδος δεν είναι αυτονόητο, το ενδιαφέρον για άσκηση σιγά, σιγά μειώνεται και στο τέλος εγκαταλείπουμε την προσπάθεια.  Στο “The Healty Plan” θα βρείτε προγράμματα άσκησης ειδικά σχεδιασμένα για κάθε ανάγκη σας.

Πώς συμβάλλει η άσκηση στην προσπάθεια μας να ελαττώσουμε, ή ακόμη και να διακόψουμε το κάπνισμα;

 Σύμφωνα με έρευνες φαίνεται ότι η άσκηση αποτρέπει τα άτομα από την συνήθεια του καπνίσματος, ή ενισχύει την προσπάθεια των καπνιστών να περιορίσουν ή να διακόψουν το κάπνισμα.

Βέβαια η άσκηση δεν προτείνεται άμεσα ως μέσο μείωσης του εθισμού, αλλά, ως εναλλακτική τεχνική απασχόλησης, ή απόσπασης, ή μετατόπισης της προσοχής από τις τυπικές συνήθειες των καπνιστών.  Επίσης, μπορεί να θεωρηθεί ως διαδικασία της συναισθηματικής κάλυψης με την βοήθεια μιας ευχάριστης ενασχόλησης, ακόμη ως στρατηγική έλεγχου του στρες και ως διαδικασία που μας εισάγει στον υγιεινό τρόπο ζωής.

Η άσκηση βοηθάει στην καταπολέμηση της υπερέντασης και του στρες, και μπορεί μ’ αυτόν τον τρόπο να ικανοποιηθούν τα κίνητρα όσων δηλώνουν ότι καπνίζουν για να ηρεμήσουν.  Επίσης, η σωματική άσκηση προκαλεί έκκριση ουσιών που προκαλούν αίσθηση ευεξίας και θα μπορούσε σε κάποιο βαθμό να ικανοποιήσει τα κίνητρα όσων δηλώνουν ότι καπνίζουν επειδή αισθάνονται όμορφα.  Ακόμα όσοι ασκούνται έχουν λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης, επομένως η άσκηση μπορεί, να υποκαταστήσει το κάπνισμα σε όσους καπνίζουν για να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους προβλήματα.

Τέλος η άσκηση ενισχύει την αίσθηση του έλεγχου, την αίσθηση της αυτό-αποτελεσματικότητας, της αυτοεκτίμησης και της ανάπτυξης κοινωνικών σχέσεων.  Καλύπτει επομένως αρκετά από τα ψυχοκοινωνικά κίνητρα όσων υποστηρίζουν ότι καπνίζουν για τέτοιους λογούς.

Ποια είναι τα  οφέλη της άσκησης στην κατάθλιψη και στην επιλόχειο κατάθλιψη;

Η σωματική άσκηση αυξάνει τα επίπεδα της σερετονίνης, της ντομαμίνης και της νορεπινεφρίνης, νευροδιαβιβαστών που σχετίζονται με την καλή ψυχική διάθεση.  Οι συμβουλές που προτείνονται σ’ αυτούς που προτιμούν την ψυχοθεραπευτική άσκηση από την φαρμακευτική αγωγή είναι οι εξής:

  • Αργά και σταθερά βήματα χωρίς πιεστικό ρυθμό. Τον πρώτο καιρό η άσκηση θα διαρκεί 15’ λεπτά 2-3 φορές την εβδομάδα που σταδιακά η διάρκεια θα αυξηθεί έως 30’-40’, 3-4 φορές την εβδομάδα.
  • Σωστή επιλογή δραστηριότητας. Οι δραστηριότητες που θα διαλέξει κάποιος πρέπει να είναι απολαυστικές.  Δοκιμάζετε διαφορετικούς τύπους σωματικής δραστηριότητας μέχρι να βρείτε αυτόν που σας ικανοποιεί.  Ωστόσο, ο τύπος της άσκησης που συνίσταται ως επί το πλείστον είναι το περπάτημα και ακολούθως το τζόκινγκ, το κολύμπι, η ποδηλασία, η άσκηση με βάρη και το τρέξιμο.
  • Άσκηση με συντροφιά. Είτε σε ομαδικό άθλημα είτε παροτρύνοντας κάποιο φίλο η συγγενή.

Όσον αφορά στην επιλόχειο κατάθλιψη τα οφέλη της άσκησης είναι ευεργετικά καθώς απελευθερώνονται στον οργανισμό όλες εκείνες οι ορμόνες που συντελούν στη βελτιωμένη διάθεση, μειώνοντας ταυτόχρονα την κορτιζόλη, την βασικότερη ορμόνη που ευθύνεται για την κατάθλιψη.  Με την άσκηση και με σωστή διατροφή προάγεται το αίσθημα της ολοκλήρωσης και ενισχύεται το αίσθημα της αυτοεκτίμησης.  Δεν έχει σημασία ο τύπος της άσκησης αρκεί να διαρκεί 20’-30’, 3-4 φορές την εβδομάδα.  Το περπάτημα είναι μια καλή ιδέα που δεν κοστίζει.

Ωστόσο, δεν πρέπει να παραλείψουμε την yoga που βοήθα στην αντιμετώπιση της ήπιας κατάθλιψης και στην καταπολέμηση της αϋπνίας.  Οι ανάσες της yoga επιδρούν θεραπευτικά στο νευρικό σύστημα, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι όσοι κάνουν συστηματικά yoga έχουν χαμηλότερα επίπεδα κορτιζόλης (ορμόνη του στρες).  Ωστόσο είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι ουσιαστική βοήθεια προσφέρει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα με την καθοδήγηση ενός δάσκαλου και όχι μερικές αποσπασματικές ασκήσεις.

Υπάρχουν ανεπιθύμητες αντιδράσεις από την γυμναστική;

Τα οφέλη της γυμναστικής είναι πολλά τόσο για την υγεία όσο και για την φυσική μας κατάσταση.  Ωστόσο, η υπερβολική γυμναστική συχνά έχει τα αντίθετα αποτελέσματα από τα αναμενόμενα.  Δυστυχώς, στην εποχή μας η εξωτερική εικόνα μετρά περισσότερο από τα ψυχικά η πνευματικά χαρίσματα. Σ’ αυτό έχουν συμβάλει και τα Μ.Μ.Ε προβάλλοντας σώματα-αγάλματα και παρασύροντας ολοένα και περισσότερα «θύματα» της εικόνας που πασχίζουν να χάσουν το περιττό λίπος και να πετύχουν την απολυτή γράμμωση και αύξηση της μυϊκής μάζας.  Συχνά μάλιστα καταφεύγουν σε διατροφές βλαβερές για την υγεία, καταναλώνουν αμφίβολα συμπληρώματα διατροφής, νιώθουν έντονο και παράλογο φόβο αν παραλείψουν την προπόνηση και πολλές φορές καταλήγουν σε ακραίες και αμφίβολες για την υγεία συμπεριφορές, όπως η χρήση αναβολικών ή αυξητικών ουσιών.

Πέρα από τον εθισμό που ενδέχεται να προκαλέσει σ’ ένα υγιή οργανισμό η πολύωρη ενασχόληση με την γυμναστική ενδέχεται να σημειωθούν και άλλες σωματικές κυρίως βλάβες.  Οι τραυματισμοί στους χόνδρους, στα οστά, στους συνδέσμους και στους τένοντες καθώς και η μείωση της μυϊκής μάζας (λόγω μη ισορροπημένης διατροφής), είναι οι συνηθέστερες παράπλευρες απώλειες που μπορεί να υποστεί κάποιος όταν αθλείται υπερβολικά.

Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντικές καθώς τα άτομα αυτά είναι δυστυχισμένα, δεν τους αρέσει ο εαυτός τους και καταλήγουν να παραμελούν τομείς της ζωής τους (επαγγελματική, προσωπική, οικογενειακή ζωή) εξαιτίας αυτής της εμμονής.

Ποιες είναι οι θετικές επιδράσεις της γυμναστικής στην ανάπτυξη των παιδιών;

Τα οφέλη της άσκησης στα παιδιά δεν περιορίζονται μόνο στην σωματική ανάπτυξη αλλά περιλαμβάνουν ψυχικά και κοινωνικά οφέλη.  Συγκεκριμένα:

  • Η άσκηση βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν ένα υγιές μϋοσκελετικό σύστημα. Μέσω της άσκησης δυναμώνουν σημαντικά τα οστά, οι μυς και οι αρθρώσεις τους.
  • Παράλληλα με την ενδυνάμωση του μυοσκελετικού συστήματος η άσκηση βοηθά στην ενδυνάμωση και του καρδιαγγειακού συστήματος. Ουσιαστικά κατά την άσκηση γυμνάζονται παράλληλα η καρδιά και οι πνεύμονες, δηλαδή προπονείται συνολικά το καρδιοαναπνευστικό σύστημα.
  • Αναπτύσσεται η νευρομυική συναρμογή των παιδιών. Τα παιδιά μέσω της τεχνικής των ασκήσεων και των επαναλήψεων αυτών, μαθαίνουν να ελέγχουν καλυτέρα το σώμα τους και τις κινήσεις τους, βελτιώνοντας τα αντανακλαστικά τους και αναπτύσσοντας τον συγχρονισμό μεταξύ ματιών και ακρών.
  • Η άσκηση συμβάλει σημαντικά και ουσιαστικά στη διατήρηση ενός υγιούς και φυσιολογικού βάρους, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς την αλματώδη αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας.
  • Η φυσική δραστηριότητα έχει επίσης συσχετιστεί με πολλαπλά ψυχολογικά οφέλη για τα παιδιά. Βελτιώνει αισθητά τον έλεγχο του άγχους και μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης και εκδήλωσης συμπτωμάτων κατάθλιψης.
  • Η συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα βοηθά τα παιδιά στην κοινωνικοποίησή τους, αναπτύσσοντας παράλληλα αισθήματα συνεργασίας και ομαδικότητας.
  • Σε επίπεδο πνευματικής λειτουργιάς, τα παιδιά που ασκούνται, εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας στα σχολικά μαθήματα.
  • Τέλος τα παιδιά που είναι σωματικά δραστήρια και σαν ενήλικες θα έχουν ένα υγιεινό τρόπο ζωής αποφεύγοντας την κατάχρηση αλκοόλ η χρήσης ουσιών.

Πώς συμβάλλει η μουσική στην άθληση;

Η μουσική από αρχαιοτάτων χρόνων έχει ποικίλες θετικές επιδράσεις στον οργανισμό.  Σύμφωνα με διαπιστώσεις της καρδιολογικής εταιρίας η μουσική μπορεί να ωφελήσει σημαντικά την λειτουργιά της καρδίας, επηρεάζοντας την λειτουργιά του ενδοθηλίου, του αδένα που είναι υπεύθυνος για την σωστή λειτουργιά τόσο της ίδιας της καρδίας όσο και των αγγείων.  Επομένως, η μουσική μπορεί να λειτουργήσει θετικά για την καρδιά αλλά τα οφέλη της είναι πολλαπλάσια όταν συνδυάζεται με σωματική άσκηση.  Δεν είναι τυχαίο ότι στα γυμναστήρια η μουσική είναι δυνατά και πολλοί αθλούμενοι χρησιμοποιούν mp3 κατά την διάρκεια της άσκησης.  Η μουσική τονώνει σημαντικά τον καρδιακό ρυθμό και αυξάνει την έκκριση ενδορφινών (ορμόνες καλής διάθεσης και ευεξίας).  Το είδος της μουσικής είναι καθαρά προσωπική επιλογή του ασκούμενου.  Συνήθως όμως επιλέγονται ήχοι που θα παρασύρουν τον αθλούμενο να αυξήσει τα όρια αντοχής του και να βελτιώσει τις επιδώσεις του.

Ποια είναι τα οφέλη της γυμναστικής σε άτομα με αναπηρία;

Τα οφέλη της γυμναστικής στα άτομα με αναπηρία είναι πολύ σημαντικά για την γενική φυσική κατάσταση του ατόμου, για την ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων και για την ψυχολογική υποστήριξη και θωράκιση τους.

Συγκεκριμένα η άσκηση σε ΑΜΕΑ:

  • Επιδρά θετικά στην καρδιοαναπνευστική λειτουργιά, μυϊκή δύναμη, αντοχή, ευκαμψία, επιδεξιότητα και ταχύτητα.
  • Βελτιώνει θεμελιώδη κινητικά πρότυπα (βάδισμα, τρέξιμο, άλματα, ρίψεις) τα οποία αποτελούν συστατικά σύνθετων κινητικών δεξιοτήτων.
  • Είναι ένα μέσο ψυχαγωγίας, και με διάφορες προσαρμογές τα αθλήματα γίνονται διασκεδαστικά.
  • Εξασφαλίζει σωστή στάση σώματος.
  • Καταπολεμά την νευρική και μυϊκή ένταση ειδικά σε άτομα με μυϊκή σύσπαση, νευρολογικές διαταραχές και υπερκινητικότητα.
  • Διδάσκει κινητικές δεξιότητες σε άτομα με νευρομυϊκή συναρμογή.
  • Βοηθά να ενταχθούν πιο ομαλά στην κοινωνία, μέσα από την ομαδικότητα και την συνεργασία.

Ποια είδη γυμναστικής ενδείκνυνται για άτομα που πάσχουν από στρες, αγχώδεις διαταραχές, σχιζοφρένεια και όλους όσοι βρίσκονται σε προγράμματα απεξάρτησης από ουσίες;

Η άσκηση είναι το φυσικό αντικαταθλιπτικό για άτομα που υποφέρουν από θλίψη, άγχος, μελαγχολία, καθώς και για περιπτώσεις αγχώδους διαταραχής.  Η γυμναστική συμβάλει κατευναστικά στην περίπτωση άγχους ή έντονου θυμού βοηθώντας το μυαλό να ξεχαστεί και χαλαρώνοντας τους μυς.  Το είδος της άσκησης που θα επιδεχθεί εξαρτάται από τον ασκούμενο.  Κάποιοι προτιμούν αερόβια προγράμματα, τρέξιμο, αεροβική γυμναστική, κολύμπι.  Κάποιοι άλλοι προτιμούν ομαδικά αθλήματα, ποδόσφαιρο, μπάσκετ, βόλεϊ και κάποιοι άλλοι προτιμούν ολιστικά προγράμματα, γιόγκα, πιλάτες, τάι Τσι.

Όσον αφορά στην σχιζοφρένεια, μικρή έρευνα αναφέρει ότι η αερόβια άσκηση θα μπορούσε να ενισχύσει τις νοητικές ικανότητες και την μνήμη σε ανθρώπους που νοσούν.  Τα οφέλη της αερόβιας άσκησης όπως περπάτημα, τζόκινγκ, κολύμπι, συμβάλλουν στην καλύτερη καρδιακή υγεία και στην ρύθμιση του βάρους και παρατηρείται βελτίωση της νοητικής λειτουργιάς σε ανθρώπους με σχιζοφρένεια.

Τέλος η άσκηση έχει θετική αντίδραση σε άτομα που βρίσκοντας στην απεξάρτηση από ουσίες.  Κατά την άσκηση το σώμα εκκρίνει χημικές ουσίες που λέγονται ενδορφίνες.  Αυτές οι ουσίες μειώνουν την αντίληψη του πόνου.  Επίσης προκαλούν ευχάριστη αίσθηση στο σώμα παρόμοια με αυτή της μορφίνης.  Η ενασχόληση των ατόμων που βρίσκονται στην απεξάρτηση με την σωματική άσκηση τους βοηθά να διαχειριστούν καλύτερα το συναίσθημα κατάθλιψης και ενισχύει την αυτοπεποίθηση τους.

Μπορούν επομένως να επιλέξουν ένα άθλημα που τους ευχαριστεί και τους κάνει να «ξεφεύγουν» από το πρόβλημά τους.  Οι επιλογές είναι πολλές, από ποδηλασία, χορό, τρέξιμο, κολύμπι, μέχρι και γιόγκα.

Νίνα Καραμολέγκου MSc, Συμβουλευτική Ψυχολόγος

Related Posts